Wat zijn de uitingen en de oorzaken van het sociale en politieke onbehagen in onze westerse democratieën? Wat zijn de politieke mogelijkheden om dit onbehagen te verminderen? Wat zijn de kernwaarden van onze samenleving, welke krachten en ideeën vormen hiervoor een bedreiging en hoe kunnen deze worden bestreden?
Ter beantwoording van deze vragen komen in dit boek diverse samenhangende onderwerpen aan bod. Hans Blokland gaat in op de leegte van tegenwoordige verkiezingen en van degenen – politici, campagnestrategen, journalisten en opiniepeilers – die hierin participeren. Hij analyseert de kwaliteit van de democratische besluitvorming over de oorlog in Irak en onderzoekt wegen om de kwaliteit van de democratie te verhogen. Hij hekelt de politieke tijdgeest waarin cultuurpolitieke idealen goeddeels zijn opgegeven en waarin bijgevolg een toekomstbeeld ontbreekt, dat burgers zou kunnen motiveren tot gezamenlijk politiek handelen. Hij wijst op de bureaucratisering en de vermarkting van steeds meer maatschappelijke sferen en de wijdverbreide gevoelens van dwang en malaise die deze processen veroorzaken. Zo komen in een meer en meer door marktwaarden beheerste cultuur juist die zaken in het gedrang, die bijdragen aan het persoonlijk welbevinden. Hij behandelt de mogelijkheden en de beperkingen van de economische markt en wijst op de gevolgen voor maatschappij en democratie van de verzelfstandiging en privatisering van overheidsinstellingen. Aan bod komen de mogelijkheden en de wenselijkheden van alternatieve wijzen om menselijk gedrag te coördineren en te sturen. Geanalyseerd worden de maatschappelijke voorwaarden en de normatieve criteria van een democratische samenleving. En Blokland betoogt dat het ethisch en politiek pluralisme kernwaarden vormen van de westerse beschaving, waarden die telkens opnieuw verdedigd zullen moeten worden tegen zowel relativisme en onverschilligheid, als tegen absolutisme en extremisme.
Blokland 2008 Een Lange Leegte PdF
But suppose people are neither aware of any cherished values nor experience any threat? That is the experience of indifference, which, if it seems to involve all their values, becomes apathy. Suppose, finally, they are unaware of any cherished values, but still are very much aware of a threat? That is the experience of uneasiness, of anxiety, which, if it is total enough, becomes a deadly unspecified malaise.
Ours is a time of uneasiness and indifference – not yet formulated in such ways as to permit the work of reason and the play of sensibility. Instead of troubles – defined in terms of values and threats – there is often the misery of vague uneasiness; instead of explicit issues there is often merely the beat feeling that all is somehow not right. Neither the values threatened nor whatever threatens them has been stated; in short, they have not been carried to the point of decision.
C.Wright Mills (1959: 11)
English translation
What are the manifestations and causes of social and political discontent in our Western democracies? What are the political possibilities for reducing this uneasiness? What are the core values of our society, what forces and ideas threaten them, and how can they be combated?
To answer these questions, this book addresses several related topics. Hans Blokland examines the emptiness of present-day elections and of those – politicians, campaign strategists, journalists and opinion pollsters – who participate in them. He examines the political inability to interpret the discontent living in society and to give it a direction. He denounces the inability of citizens to control the political decision-making process, as well as to influence the development of their society through politics. He analyzes the quality of the democratic decision-making on the war in Iraq and explores ways to improve this quality. He denounces the political zeitgeist in which cultural-political ideals have been largely abandoned and in which, consequently, a utopia is lacking, which could motivate citizens to joint political action. He points to the bureaucratization and commodification of more and more social spheres and the widespread feelings of coercion and malaise that these processes produce. He addresses the possibilities and limitations of the economic market and discusses the possibilities and desirabilities of alternative modes of coordinating and directing human behavior. He discusses social conditions and normative criteria of a democratic society. And he argues that ethical and political pluralism constitute core values of Western civilization, values that will have to be defended again and again against both relativism and indifference, and against absolutism and extremism.