Een voorstel voor een multifunctioneel en multidisciplinair centrum voor jongerencultuur, een centrum
waar wonen, leren, werken, uitgaan, cultuurproductie en cultuurparticipatie samenkomen
waar jongeren en ouderen van diverse achtergronden elkaar als vanzelfsprekend zullen ontmoeten,
waar jongeren en ouderen kennis zullen maken met andere culturele uitingsvormen dan waarmee zij van huis uit vertrouwd zijn,
waar de confrontatie en kruisbestuiving van diverse culturele uitingsvormen, van theater, muziek, dans, digitale media, tot nieuwe uitingsvormen zal leiden,
waar jongeren onderwijs volgen en activiteiten in het culturele domein zullen ontplooien die zullen bijdragen aan hun enthousiasme voor hun school(loopbaan),
en waar kennis zal worden ontwikkeld en doorgegeven over jongeren en jeugdcultuur.
De Beat wordt een bruisend woon-, onderwijs- en cultuurcentrum met een landelijke uitstraling dat past bij Rotterdam en dat recht doet aan zowel de problemen als de mogelijkheden van haar jeugd.
Voorwoord
Grote ideeën hebben vele moeders en maken in de regel een groeiproces door. De eerste aanzetten tot het voorstel dat hier wordt gepresenteerd, ontstonden gedurende 2005 in de boezem van Stichting Hal 4. Veel van het gedachtegoed achter het voorstel is dan ook verbonden met dat van Hal 4. De missie van deze stichting is het ontwikkelen, produceren en programmeren van kwaliteitsrijke, multidisciplinaire producties op het gebied van theater, dans, muziek, media en educatie. Hal 4 is reeds bijna drie decennia gevestigd op het voormalige waterleidingbedrijf in Rotterdam en heeft drie kernafdelingen: Digital Playground, Rotterdams Lef en Theater Hal 4. Deze ontwikkelen uiteenlopende initiatieven op het gebied van cultuur en educatie, met één gemeenschappelijke noemer: het bereiken van jongeren en jongvolwassenen. Nadruk ligt hierbij op diegenen die de drempel van de traditionele cultuurinstellingen doorgaans als te hoog ervaren en die mede daarom minder kansen hebben hun culturele voorkeuren en competenties te ontwikkelen.
Hal 4 (www.hal4.nl) heeft zich gedurende haar bestaan gekenmerkt door innovatief cultureel ondernemerschap en maatschappelijk idealisme. Wij zijn ervan overtuigd dat kunst en cultuur niet alleen grote intrinsieke bevredigingen bieden, maar ook belangrijke bijdragen kunnen leveren aan maatschappelijke integratie en binding, en aan persoonlijke ontplooiing en autonomie. En dit alles niet alleen voor een kleine bovenlaag, maar zeker ook voor mensen uit de lagere (in de grote steden tegenwoordig in belangrijke mate allochtone) strata van de bevolking.
Nadenkend over de toekomst van Hal 4 en de rol die zij zou kunnen spelen in het culturele en het (in toenemende mate turbulente) maatschappelijke leven in Rotterdam ontwikkelden wij gaandeweg een voorstel voor een Rotterdams multifunctioneel en multidisciplinair centrum voor de cultuur en de educatie van jongeren. Een noodzakelijk geachte schaalvergroting en een bundeling van krachten met verwante partijen stonden hierin centraal. Dit voorstel werd uiteindelijk in april 2006 gepresenteerd en kreeg als werktitel De Beat. Naast de directie, medewerkers en de Raad van Toezicht van Hal 4 werd aan zijn totstandkoming bijgedragen door drs. Ronald te Loo van het onderzoeksbureau Organise to Learn en door prof.dr. Talja Blokland, buitengewoon hoogleraar samenlevingsopbouw en onder meer verbonden aan de Raad voor Maatschappelijke Ontwikkeling. Dr. Hans Blokland was de hoofdauteur, in samenwerking met Evan van der Most, directeur van Hal 4.
Op het voorstel De Beat werd door vele partijen enthousiast gereageerd, niet zelden enthousiaster, dan wij hadden verwacht. Het betrof partijen uit de werelden van de Rotterdamse politiek, het stadsbestuur, de deelgemeenten, de Rotterdamse beleidsmakers en adviesraden op het terrein van kunst en cultuur, het onderwijs, de kunsten, de kunstzinnige vorming, het bedrijfsleven, maatschappelijke ondernemingen (met name woningbouwcorporaties) en het jongerenwerk. In deze context adviseerde wethouder Orhan Kaya ons concreet te onderzoeken welke partijen interesse hadden in De Beat te participeren.
Onder invloed van alle, vaak leerzame reacties ontwikkelden zich uiteraard de ideeën en de plannen. Deze ontwikkeling werd verwerkt in De Beat II, een voorstel dat in maart 2007 werd gepubliceerd. Met name werd hierin nog meer aandacht gegeven aan de clustering van culturele en educatieve functies, alsmede jongerenhuisvesting. Veel partijen uit de sferen van kunst, cultuur, onderwijs en wonen bleken hiervan veel te verwachten en wensten hierin te kunnen participeren. Participatie, integratie, cohesie, emancipatie en synergie waren hierbij de leidmotieven. De belangrijkste partijen die zich in deze ontwikkelingsfase van De Beat bij Hal 4 aansloten waren Estrade Projecten van de woningbouwcorporatie Vestia en het Grafisch Lyceum Rotterdam. De motieven achter en de belangrijke meerwaarde van deze samenwerking, die sommigen uit de kunstenwereld nochtans heeft verwonderd, zullen in het vervolg uitgebreid aan de orde komen.
Hal 4, Vestia en het Grafisch Lyceum besloten daarop in april 2007 het architectenbureau MVRDV opdracht te verlenen geschikte bouwlocaties te zoeken en aan te geven welke beelden pasten bij deze locaties en de grondgedachten van De Beat. Uitgangspunten waren onder meer dat De Beat een uitnodigende en architectonisch inspirerende uitstraling moest hebben, zeer zichtbaar gevestigd diende te zijn in het Hart van de Stad en uitstekend met het openbaar vervoer bereikbaar moest zijn. Het gaat daarbij om een tamelijk groot gebouw, vooralsnog bestaande uit ongeveer 30.000 m2 onderwijsfuncties, 36.000 m2 woonruimte (400 woningen van elk 70 m2) en 14.000 m2 voor podia en daaraan gerelateerde culturele functies. Het totale volume en de onderlinge verhoudingen liggen nog niet vast. Zij zijn afhankelijk van het aantal, de aard en de wensen van de partijen die uiteindelijk in dit project willen participeren. De zoektocht naar een optimale vestigingsplaats voerde langs een achttal locaties en eindigde in de Rijnhaven.
Gehorende de suggestie van wethouder Kaya werd tevens opdracht gegeven aan de consultant drs. Joke Mulder een explorerend onderzoek te verrichten naar de programmatische invulling van De Beat. De vragen waren hier: Welke, elkaar aanvullende en versterkende partijen zouden interesse hebben hieraan deel te nemen? Welke mogelijkheden zouden zij daartoe hebben? En welke eisen zouden daartoe, wat hen betreft, vervuld moeten worden? Naast Hal 4, het Grafisch Lyceum Rotterdam en Vestia gingen de gedachten hierbij uit naar poppodia, bioscoopzalen, kantoor- en studioruimten voor professionele dansgezelschappen en voor organisaties op het terrein van de (podiumgerelateerde) jongerencultuur, het jongerenwerk, (waaronder een stageplaatsenbureau en een onderwijsvoorlichtingsbureau), een studie- en kenniscentrum voor jongerencultuur, en middenstand (waaronder aan jongeren gerelateerde horeca, media, mode, muziek, gaming, et cetera).
Ten behoeve van dit programmatisch onderzoek werd gesproken met een groot aantal partijen. Uiteraard staan wij gaarne open voor gesprekken met organisaties die zich evenzeer aangesproken voelen door de ideeën achter De Beat en die overwegen hierin te participeren. Tot nu toe werd van gedachten gewisseld met Chris Bouma (directeur Stichting Kunst Accommodatie Rotterdam), Dirk Monsma & Piet Elenbaas (directeur Stichting Kunstzinnige Vorming Rotterdam, respectievelijk, directeur KOA: Kunst Onder Andere), Liane v.d. Linden (Stichting Kosmopolis), Krijn Meerburg (directeur Cinerama en vertegenwoordiger SSOS Kriterion), Kuno Bakker (directeur Buro Fris), Harry Hamelink (directeur en programmeur Stichting Live at Nightown, Motel Mozaique), Giel van Strien (directeur Stichting Passionate), Fred Diaz Bauste (eigenaar en directeur Hollywood Music Hall), Harriët Duurvoort (uitgever en hoofdredacteur Generation Now, Museum The Other Art), Hajo Doorn (directeur WORM), Yvonne Beelen (directeur Nieuw Rotterdamse Cultuur: Cultuurscouts), Steven Engel (Coördinator Popacademie Zadkine College), Peter Hartog (Stichting Welzijn Feijenoord, jongerenwerk), Willem Stegeman (directeur Fun X) en Christian Jongeneel (voorzitter Waterfront). De geautoriseerde verslagen van deze gesprekken zijn als bijlagen opgenomen. Wij danken allen zeer voor hun bijdragen. Gaarne zullen we in de toekomst gebruik maken van het aanbod van sommigen om actief mee te denken over de verdere ontwikkeling van De Beat.
De gevoerde gesprekken leverden een eerste indicatie op van het geheel van partijen dat zou willen participeren in De Beat. Daarnaast leverden de gesprekken een stortvloed op van suggesties, ideeën, overwegingen, aandachtspunten, kritische vragen en zelfs van misverstanden. In deze derde versie van De Beat is gepoogd dit alles te verwerken. Zoals een goede beat betaamt, gaat de ontwikkeling van De Beat dus onverstoorbaar verder.
Dr. Hans Blokland
Raad van Toezicht Hal4